www.miz.fora.pl

Medicine.

Rak (łac. carcinoma, z łac. cancer – "rak, krab", z gr. καρκινος /karkinos/ – "rak, krab morski") – nazwa grupy chorób nowotworowych będących nowotworami złośliwymi wywodzącymi się z tkanki nabłonkowej.
Nazwa ta odnosi się do guzów powstających z nabłonków pochodzenia ekto- lub endodermalnego oraz z nabłonka narządów moczowo-płciowych. Nie są nazywane rakami nowotwory złośliwe wywodzące się z "nabłonków" pochodzenia mezodermalnego, np. śródbłonka, międzybłonka, błony maziowej.

Patogeneza raków jest podobna do innych nowotworów złośliwych. Ogólną ich przyczyną jest uszkodzenie mechanizmów kontrolujących proliferację (rozrost) komórek na poziomie genetycznym i molekularnym i kumulacja błędów genetycznych w kolejnych pokoleniach komórek potomnych. W przypadku raków uszkodzenie dotyczy komórek nabłonków tworzących dany narząd, który ulega niekontrolowanemu rozrostowi, wtórnie wciągając w rozrost tkanki podścieliska, odżywiające patologiczny twór (tzw. angiogeneza nowotworowa). Zwykle rozwój raka trwa nawet przez okres 20–30 lat, a objętość zmienionych komórek nowotworowych (czyli masa guza) w czasie zmienia się w sposób wykładniczy (dobrym modelem matematycznym jest tzw. krzywa Gompertza). Etapy rozwoju raka zwykło się dzielić na następujące okresy:

* Inicjacja nowotworowa – aktywacja onkogenów, pierwsze zmiany w aparacie genetycznym, początkowo odwracalne lub naprawiane przez mechanizmy molekularne.
* Promocja nowotworowa – utrwalenie się zmian genetycznych w pojedynczych komórkach i pojawienie się w nich antygenów nowotworowych jako wykładników zmienionego genotypu i fenotypu nowo powstałych komórek atypowych (czyli nowotworowych).
* Progresja nowotworowa – rozplem zmienionych komórek nowotworowych, powielanie zmian genetycznych w komórkach potomnych, ale bez przekraczania błony podstawnej nabłonka (dysplazja i rak przedinwazyjny)
* Rozplem niekontrolowany – atypowe komórki wydzielają w sposób niekontrolowany cytokiny należące do tzw. czynników wzrostowych – część z nich służy jako markery nowotworowe.
* Inwazja początkowa – przełamanie błony podstawnej, początek angiogenezy nowotworowej, lokalne naciekanie tkanki łącznej podścieliska.
* Inwazja zaawansowana – pojawienie się oderwanych atypowych komórek w krwi i chłonce, początek reakcji immunologicznych ustroju na fenotypowo i genotypowo zmienione komórki i ich antygeny nowotworowe; często także naciekanie przez ciągłość sąsiednich narządów, np. wzdłuż nerwów.
* Okres przerzutowania i uogólnionej choroby nowotworowej – guz pierwotny staje się źródłem przerzutów (łac. metastases) nowotworowych. W przypadku raków przerzuty szerzą się najczęściej drogą naczyń chłonnych, pojawiając się najpierw w okolicznych węzłach chłonnych – stąd przy leczeniu chirurgicznym wraz ze zmienionym chorobowo narządem się je usuwa, później także drogą krwionośną w narządach odległych.

Etapy i rozległość anatomiczną choroby nowotworowej u poszczególnych pacjentów są szczegółowo określane wg systemu TNM (z ang. łac. tumor – wielkość guza pierwotnego, nodus – liczba zajętych węzłów chłonnych, metastasis – liczba narządów objętych przerzutami) czyli tzw. (ang.) staging. Określenie etapu rozwoju choroby nowotworowej jest precyzyjną wskazówką rokowniczą oraz stanowi pomoc przy wyborze optymalnej terapii przeciwnowotworowej.

źródło: Wikipedia